Dünyaya dalan, dünyaya aldanan, şehvetlerine köle olan bir kimsenin kalbi şüphesiz ki ölümün zikrinden gaflet gösterir. Ölümü hatırlamaz. Kendisine ölüm hatırlatıldığında bunu hoş karşılamadığı gibi ölümden nefret eder. Onlar o kimselerdir ki Allah onların hakkında şöyle buyurmuştur:
"De ki: Sizin kendisinden kaçtığınız ölüm muhakkak sizi bulacaktır! Sonra hem gizliyi hem de aşikârı bilen (Allah'a) döndürüleceksiniz. O size (bütün) yaptıklarınızı haber verecektir." (Cuma, 8)
İnsanlar, yâ dünyaya dalan veya tevbe edip başlayan veyahut da sonuna varan bir ariftir.
Dünyaya dalan kimse ölümü hatırlamaz. Eğer hatırlarsa elinden kaçırdığı dünya için üzüldüğünden dolayı hatırlar. Onun zemmiyle meşgul olur. Bu kimseyi, ölümü hatırlaması Allah'tan daha da uzaklaştırır.
Tevbe edene gelince, o kalbinde korkunun kabarması, tövbesinin tamamlanması için ölümü çokça hatırlar. Bazı zamanlar tevbesi tamam olmadan önce kendisini kapıp götürmesinden korktuğu için ölümden hoşlanmaz. O ölümü
hoş karşılamamakta mazurdur. Bu durum şu hadisin kapsamına girmez.
"Kim Allah'ın mülakatından hoşlanmazsa, Allah da onu mülakatından hoşlanmaz."
Zira bu kimse, ölümden ve Allah'ın mülakatından hoşlanmıyor değildir. Kusurundan ötürü Allah'ın mülakatının elden kaçmasından korktuğu için ölümü istemez. Bu kimse, tıpkı dostunu razı edecek bir şekilde onu ağırlamak için hazırlık yapmakla meşgul olduğu için dostu ile buluşmaya geciken kimse gibidir. Bu kimse, dostuyla buluşmaktan hoşlanmıyor değildir. Böyle davranmasının sebebi, ölüme hazırlık yapması ve ölümden başka bir meşguliyetinin olmamasıdır. Aksi taktirde dünyaya dalan kimselerin safına iltihak etmiş olur.
Hz. Huzeyfe ölüm döşeğinde iken şöyle demiştir: "Bir dosttur ki fakirlik üzerine geldi. Gelmesinden pişman olan kurtulmasın. Yâ Rab! Eğer katında fakirlik zenginlikten, hastalık sıhhatten, ölüm yaşamaktan daha sevimliyse ölümü bana kolaylaştır ki sana kavuşayım."