Ders 3: Geçmiş Zaman – Geçmiş Zaman Kipinde Cümle KurulmasıMerhaba dostlar!
Önceki dersimizde kişi zamirlerini öğrenmiştik. Sorun yok di mi bu kısımda? Hadi kısa bi tekrar yapalım:
من: ben
تو : sen
او : o (he-she)
آن : o (it)
ما : biz
شما : siz
آنها - ايشان : onlar
Şimdi geçelim yeni dersimize...
Farsça fiil çekimleri Türkçe çekime çok benzediği için bu konuyu kolaycacık kavrayacağımızı umuyorum. O zaman önce Türkçe fiil çekimini bi hatırlayalım.
Türkçe fiil çekimlerinde fiilin kökünde bir değişiklik yapılmaz. Sadece çekilecek zamana göre aynı köke ekler gelir. Mesela “
yapmak” fiilini ele alalım. Kökü “
yap”:
yap-tı: geçmiş zaman
yap-ar: geniş zaman
yap-ıyor: şimdiki zaman
yap-acak: gelecek zaman
yap-sa: şart kipi
yap-mak: masdar
Gördüğünüz gibi yapılan değişiklikler fiilin kökünde değil eklerinde olmaktadır. Hangi zamana, hangi zamire hangi ekler geldiğini öğrendiğimiz zaman sorun yok demektir. İngilizce’deki gibi Regular verbs-Irregular verbs derdimiz yok yani..
Gelelim Farsça’ya.. Farsça’da da tıpkı Türkçe’deki gibi zamana ve zamirlere göre fiilin aldığı ekler değişir. Fiilin kendisi değişmez. Az sonra örnekleri de gördüğümüz zaman bu işi hemen kapacaksınız merak etmeyin. 1-2-3-4 diye saymak kadar kolay...
Ancak, Farsça’da küçük bi farklılık var. Gördüğünüz üzere Türkçe fiillerin kökü “emir kipi”... “git, yap, bul, gel” gibi... Farsça kelimelerin kökü (ek almamış yalın halleri) ise geçmiş zaman kipidir. Şimdi anladık mı niye geçmiş zamandan başladık konuya.
Şimdi Farsça bir kelimeyi örnek alarak konuya girelim. Kelimemiz
“gitmek” anlamındaki
“ رفتن /raften" رفتن fiilin masdar halidir.”gitmek” anlamındadır yani. Şimdi bunun geçmiş zaman kipini bulalım. Yapacağımız işlem çok kolay. Sondaki “
ن “ u sildik mi olay tamamdır. Silelim: “
رفت / raft “
Gördüğümüz gibi kelimemiz “gitti” anlamında geçmiş zaman kipi oldu.. hayırlı olsun.. Şimdi bu kelimeyi önceki derste öğrendiğimiz zamirlerle birlikte çekecez. Türkçe’nin tıpkısı yine. Önce Türkçe’yi görelim o halde:
ben gitti-m sen gitti-n o gitti
biz gitti-k siz gitti-niz onlar gitti-lerGörüyoruz ki Türkçe’de fiiller zamirlerle birlikte kullanıldığında her zamir fiilin sonuna kendine özgü bir ek getiriyor. Bu kaide inanır mısınız Farsça’da tıpatıp aynı. Görelim mi?
:
من رفتم /men raftem ben gittim -
رفت + م => رفتمتو رفتى / tô raftî sen gittin -
رفت + ى => رفتىاو رفت /û raft o gitti -
رفت + ek yok =>
رفتآن رفت /ân raft o gitti -
رفت + ek yok =>
رفتما رفتيم/ mâ raftîm biz gittik -
رفت + يم => رفتيمشما رفتيد/ şomâ raftîd siz gittiniz -
رفت +يد => رفتيدآنها رفتند /anhâ raftend onlar gittiler -
رفت + ند => رفتند İşte bu kadaaar.. Zor mu? Bütün geçmiş zaman çekimleri bu şekildedir. Bu örneği bütün Farsça fiillere uygulayabilirsiniz. Hangi zamir ne ek alıyor onu bilin yeter..
Bi örnek daha yapalım mı? Ondan sonra bitiriririz dersi..
“yazmak” kelimesini çekelim.. Farsçası “
نوشتن /neveşten” … Sondaki Nun’u siliyoruz.
“نوش “من نوشتم ben yazdım
نوشت + م تو نوشتى sen yazdın
نوشت + ى او نوشت o yazdı
نوشت + ek yok
آن نوشت o yazdı
نوشت + ek yok
ما نوشتيم biz yazdık
نوشت + يم شما نوشتيد siz yazdınız
نوشت + يد آنها نوشتند onlar yazdılar
نوشت + ند Tamamdır.. Bu dersin de sonuna geldik. Çok konuştum bugün galiba. Yorulmadınız inşallah…
Son olarak bir iki Farsça fiil söyleyeyim. Onları da kendiniz alıştırma yaparsınız, yaparlar, yaparız, YAPIN!..
ديدن /dîden => görmek
بستن/ besten => kapatmak
شكستن/şekesten => kırmak
Kolay gele..